چندجانبه‌گرایی در قاره سیاه/ جایگاه بریکس در معادلات بین‌المللی
تاریخ انتشار: ۴ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۱۸۳۰۸
به گزارش قدس آنلاین، امروز جهان شاهد پراکندگی قدرت و ظهور چندین مدعی جدید است. در نتیجه، جهان کنونی بسیار کمتر از گذشته آماده پذیرش سلطه تنها یک قدرت است. گروه بریکس مجموعه‌ای از اقتصادهای نوظهور شامل کشورهای برزیل روسیه هند چین و آفریقای جنوبی است که برای ایجاد جهانی چند قطبی، مقابله با تک قطبی گرایی آمریکا و همچنین شکل‌گیری یک اقتصاد قدرتمند در برابر آمریکا گرد آمده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ایده شکل‌گیری بریکس
با پایان جنگ سرد و شکل‌گیری نظام تک قطبی آمریکا و عدم شکل‌گیری حرکت‌های موازنه ساز بین‌المللی قدرت‌های بزرگ در قبال آمریکا باعث شد تردیدهای جدی در خصوص کارایی موازنه قوا به وجود آید و این منجر به بازسازی موازنه قوا در قالب موازنه نرم گردید. می‌توان ریشه نظریه موازنه نرم را در واقع گرایی جستجو کرد که بعد بیرونی این موازنه بر تلاش‌های دیپلماتیک در قالب نهادهای بین‌المللی برای مقابله با قدرت برتر اشاره دارد.
به همین دلیل اعضای بریکس موازنه نرم را با هدف جابجایی قدرت اقتصادی جهان از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه و ایجاد یک اتحاد قدرتمند در برابر آمریکا و همچنین چند قطبی سازی جهان در پیش گرفتند.
ایده شکل‌گیری این گروه در سال ۲۰۰۱ توسط مؤسسه سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس به منظور پیش بینی وضعیت اقتصادی جهان و قدرت‌های برتر مطرح گردید. شکل‌گیری بریکس متأثر از هم‌افزایی سه عنصر جهانی شدن اقتصاد و رشد اقتصادی کشورهای عضو، کاستی مشروعیت در نهادهای مالی جهانی و فقدان نمایندگی مؤثر کشورهای در حال توسعه در آن و در نهایت یک جانبه گرایی و کمرنگ شدن حاکمیت چند جانبه‌گرایی به عنوان اصل مشروعیت بخش همکاری دولت‌ها است.
پدیده هزاره‌ی سوم
برخی کارشناسان سیاسی معتقدند تأسیس بریکس را باید یکی از مهم‌ترین رویدادهای ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک قرن جدید و هزاره سوم برشمرد؛ زیرا این گروه با توجه به توانایی‌های بالقوه و بالفعل آن به سرعت به پدیده و عامل قدرتمندی در سطح جهانی تبدیل شده است.
کشورهای عضو بریکس با برخورداری از رشد سریع اقتصادی و کسب جایگاه ویژه در اقتصاد بین‌الملل درصدد هستند تا به شکل تدریجی بر روند تصمیم‌گیری‌های نظام بین‌الملل اثرگذار باشند و با اصلاح نهادهای مالی و سیاسی بین‌المللی نظام جدیدی از حاکمیت بین‌المللی را طراحی کنند. همچنین کشورهای عضو بریکس خواهان واگذاری بخشی از قدرت آمریکا و اروپا به آنها برای همکاری بیشتر آنان در صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی هستند.
در بعد امنیتی نیز اعضای بریکس به عنوان یکی از قطب‌های مطرح در جهان چند قطبی خواستار نقش آفرینی بیشتر، کسب استقلال رأی و استقلال عمل مضاعف در جهت تأمین امنیت خود در سه محور امنیت اقتصادی، امنیت غذایی و امنیت انرژی با هدف کاهش نقش کنونی غرب در قلمرو انرژی و جدا کردن موضوع امنیت انرژی کشورهای عضو بریکس از قلمرو و تأثیر پذیری از غرب با تاکید بر ضرورت تعامل و توسعه همکاری‌ها در این عرصه هستند.
این گروه توانسته در سال‌های گذشته خود را در عرصه جهانی به طور مؤثری مطرح کند؛ به همین دلیل بسیاری از کشورهای در حال توسعه علاقمند به قرارگیری در این گروه و ایجاد همگرایی با این گروه می‌باشند.
اهمیت ایران برای بریکس
ایران نیز برای قرارگیری در کنار کشورهایی که دارای یک دیدگاه مشترک و هدف یکسان با کشورمان هستند تلاش کرده و به دنبال همگرایی با این قدرت‌های اقتصادی نوظهور است؛ کشورهای عضو بریکس نیز هم از لحاظ سیاسی و هم اقتصادی به اهمیت موقعیت ایران واقف می‌باشند به همین دلیل همواره به مسائل مرتبط با ایران علاقه‌مند بودند و از حضور کشورمان در اجلاس‌ها و جلسات خود در عالی‌ترین سطح استقبال کردند. در تازه‌ترین حضور یک مقام از کشورمان در این سازمان باید به سفر اخیر علی‌اکبر احمدیان دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به ژوهانسبورگ برای شرکت در نشست دبیران و مشاوران امنیت ملی کشورهای عضو و شرکای بریکس اشاره کرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان: پیوستن کشورهایی همچون ایران به بریکس می‌تواند سهم بریکس از ذخایر انرژی جهان را به سطح ممتازی ارتقا دهد.
احمدیان در جریان سخنرانی خود در این اجلاس تاکید کرد: بی تردید پیوستن کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی و ونزوئلا می‌تواند سهم بریکس از ذخایر انرژی جهان را به سطح ممتازی ارتقا دهد.
نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی کشورمان همچنین در حاشیه حضور در این اجلاس با برخی از همتایان و مقامات عالی کشورهای عضو دیدار و گفتگو کرد.
حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در این اجلاس در حالی انجام شده است که در کمتر از دو ماه اخیر (خرداد) حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان نیز در اجلاس وزرای امور خارجه بریکس پلاس به کیپ‌تاون در آفریقای جنوبی سفر کرد و احتمالاً در ماه‌های آینده شاهد سفر حجت الاسلام رئیسی رئیس جمهور به آفریقای جنوبی جهت شرکت در اجلاس سران بریکس باشیم.
جمهوری اسلامی ایران یک قدرت منطقه‌ای در جنوب غربی آسیا است و جایگاه مهمی را به دلیل در اختیار داشتن منابع انرژی، نفت، گاز و صنعت پتروشیمی، دارد و از طرفی خطوط مواصلاتی بین المللی در شرق و جنوب شرق آسیا و اروپا توسط ایران فراهم است. به همین دلیل همواره مورد توجه اقتصادهای بزرگ جهان قرار گرفته است.
همچنین با تبدیل بریکس به یک هژمونی برتر جهانی که به دنبال معرفی خود در تمامی حوزه‌های سیاسی اجتماعی و اقتصادی در سطح جهان است، حضور اعضای قدرتمندی همچون چین و روسیه که در شورای امنیت حق وتو برخوردارند و اعضای اصلی بریکس نیز به دنبال گرفتن حق وتو و افزایش قدرت خود در سطح بین المللی می‌باشند، ایران نیز می‌تواند با قرارگیری در کنار این کشورها از طرفی به هدف خود که مخالفت با آمریکا و حذف یک جانبه‌گرایی این کشور است، دست یابد و از طرف دیگر نیز با حضور در سازمانی که یک هژمونی برتر خواهد بود خود را به عنوان یکی از بازیگران اصلی و قدرتمند آن مطرح نمایند.
مزایای عضویت بریکس برای ایران
از طرف دیگر گروه بریکس می‌تواند دسترسی جهانی در اوراسیا، شرق آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی برای ایران ایجاد کند. گروه بریکس با برخورداری از نصف جمعیت جهان و نمایندگی از یک پنجم اقتصاد جهانی متشکل از کشورهای برزیل، روسیه، چین، آفریقای جنوبی و هند است که هر سال به صورت دوره‌ای مسئولیت هماهنگی امور با یکی از کشورهای فوق‌الذکر است. علاوه بر این کشورها، در حدود ۲۲ کشور مانند ایران و عربستان نیز درخواست عضویت خود را برای این گروه ارسال کردند که با توجه به فقدان سازوکار مشخصی برای عضویت اعضای جدید، فعلاً عضویت روند عضویت این اعضا مشخص نیست.
برای مثال قاره آفریقا با جمعیت حدود ۱.۳ میلیارد نفر و با رشد جمعیت بالاتر نسبت به دیگر نقاط جهان و همچنین عدم توسعه، بازار مناسبی برای تجارت و صادرات در شرایط فعلی و آینده باشد. البته باید در نظر داشت دلایل احتمالی مانند بعد مسافت، هزینه بالای سفر، نبود زیرساخت‌های مناسب لجستیکی و خطوط مستقیم هوایی، عدم ثبات سیاسی و مخاطرات امنیتی در برخی کشورهای آفریقایی، محدودیت‌های بانکی و البته معطوف بودن سیاست‌های تجاری کشور به تجارت با دیگر نقاط جهان در گذشته منجر به عدم رغبت جدی در بخش خصوصی و بخش دولتی برای توسعه روابط با قاره سیاه بوده است.
بر اساس آمار منتشر شده توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران، سال گذشته بیشترین صادرات جمهوری اسلامی به قاره آفریقا به مقصد کشور آفریقای جنوبی انجام شده است و تاکنون ۱۴ کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی بین دو کشور برگزار شده است.
انتقاد به بریکس
منتقدان به بریکس نیز معتقد هستند که این پنج کشور ترکیب متنوع از کشورهایی با زمینه‌های تمدنی و فرهنگی متفاوت ایجاد می‌کنند. بنابراین تصور اینکه بریکس سازمانی باشد که بتواند سیستم بین المللی را تغییر دهد تا زمانی که اعضای بریکس انتظارات مختلفی در مورد نظم جهانی آینده داشته باشند، آسان نیست. از این لحاظ دو عضو مهم بریکس چین و هند هستند که منافع و انتظارات متناقضی در مورد نظم آینده آسیا و همچنین کل نظم جهانی دارند.
به همین جهت ایران نباید ماهیت گروه بریکس را جدا از ماهیت کشورهای عضو آن در نظر بگیرد. به عبارت دیگر وقتی از بریکس بحث می‌کنیم و آن را گروهی اقتصادی می‌نامیم نباید از سیاست خارجی چین، روسیه، آفریقای جنوبی، هند و برزیل در مسیر کسب منافع ملی بیشتر برای کشورشان غافل شویم. در واقع اگر می‌خواهیم تأثیر و تأثیرات بریکس را بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تحلیل کنیم راهی جز این نخواهیم داشت که روابط ایران با ۵ کشور عضو بریکس را مورد ارزیابی قرار دهیم و این نکته را کشف کنیم که هنجارهای ذهنی هر کدام از این پنج کشور در تعریف سیاست خارجی، تا چه اندازه در تقابل و یا موازات نسبی با کشورمان خواهد بود.
بریکس؛ نقطه عزم ایران برای تقویت چندجانبه‌گرایی
مجموع این تحولات تا حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در نشست بریکس، علاوه بر اینکه بیانگر عزم و اراده ایران برای حضور فعال و مؤثر در بزرگترین اتحاد جهانی است، استمرار متعادل و عمل‌گرایانه دیپلماسی دولت سیزدهم را آشکار می‌سازد که طیف گسترده‌ای از روابط منطقه‌ای، فرامنطقه‌ای و جهانی را در قالب روابط دو و چندجانبه محقق ساخته است.
این رویکرد و توجه ویژه به چندجانبه‌گرایی را در کنار خنثی‌سازی تحریم‌ها و حرکت در مسیر تأمین منافع ملی ایران، باید زمینه‌ساز تسریع در جهت قرار گرفتن ایران در جایگاه حقیقی منطقه‌ای و جهانی خویش به عنوان بازیگری فعال و تأثیرگذار دانست.
منبع: خبرگزاری مهرمنبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: قاره آفریقا روسیه ژوهانسبورگ حسین امیرعبداللهیان شورای امنیت حجت الاسلام رئیسی هندوستان دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان جمهوری اسلامی ایران کشورهای عضو بریکس آفریقای جنوبی همین دلیل گروه بریکس بین المللی شکل گیری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۱۸۳۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بزرگداشت روز ملی خلیج فارس در واقع تکریم هویت ملی ایرانیان است
به گزارش خبرگزاری مهر، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان با انتشار پیامی روز ملی خلیج فارس را تبریک گفت.
متن این پیام به شرح زیر است:
بسمه تعالی
«روز ملی خلیج فارس»
مایلم مراتب خرسندی خود برای برگزاری مراسم گرامیداشت روز ملی خلیج فارس را ابراز نمایم. بزرگداشت این روز مهم، در واقع تکریم هویت ملی ایرانیان به شمار می‌آید، لذا این روز بزرگ را به حضار محترم و همه ایرانیان تبریک می‌گویم.
خلیج فارس نامی جاودانه و میراثی جهانیست. در تاریخ ایران دهم اردیبهشت روزی است که یادآور از خودگذشتگی‌های مردمانی دلاور که با مجاهدت خود، پایان اشغال و استعمار پرتغالی بر سواحل جنوبی را پس از سال‌ها رقم زدند.
خلیج‌فارس پهنه بی‌نظیر مواصلاتی میان اروپا، آفریقا، آسیای جنوبی و جنوب شرقی است و از نظر راهبردی، بخشی از یک نظام ارتباطی مهم جهانی می‌باشد که اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه، دریای سرخ و اقیانوس هند را در بر دارد. اهمیت خلیج فارس در ابعاد تاریخی، تمدنی، جغرافیایی، فرهنگی و از جهات گوناگون اقتصادی، سیاسی، حمل‌ونقل، انرژی و ژئوپلیتیک از توضیح و تکرار بی‌نیاز است. به همین دلیل است که اهمیت این پهنه آبی در سراسر جهان بسیار قابل توجه است.
در نگاه و باور جمهوری اسلامی ایران، امنیت مقوله‌ای پیچیده، متکثر، چند بعدی و تفکیک ناپذیراست که صرفاً با همکاری دست جمعی و از طریق تقویت پیوندها و ایجاد سازوکارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی محقق خواهد شد. در همین راستا معتقدیم امنیت خلیج فارس فقط با مشارکت تمامی کشورهای ساحلی تامین خواهد شد و در این مسیر، استثناء و تجاهل نسبت به هیچکدام از کشورها پذیرفته نیست و جمهوری اسلامی ایران در زمینه ارائه پیشنهاد و ابتکار در این حوزه‌ها، همواره پیش‌قدم بوده است.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به ارزش‌ها و پیوندهای مشترک با مردم منطقه همواره در کلیه زمینه‌ها از پدیده‌های زیست محیطی و گردشگری گرفته تا امنیت نظامی و روابط اقتصادی آماده همکاری و در اختیار قرار دادن ظرفیت‌ها و مزیت‌های خود در مسیر توسعه پایدار خلیج فارس بوده است. مایلم مجدداً تاکید کنم کشورمان با برخورداری از ظرفیت‌های گسترده خدادادی و کسب پیشرفت‌های گسترده در عرصه‌های مختلف، آمادگی دارد تا این دستاوردها را در خدمت به صلح، ثبات، توسعه و پیشرفت منطقه و ارزش‌های مشترک دیرپای آن قرار دهد.
هرچند نام خلیج فارس با ایران و ایرانی عجین شده اما درعین حال خلیج فارس محملی برای همسایگان ابدی و خانه‌ای برای همه ملت‌های پیرامون آن است. از همین رو، دولت سیزدهم در راستای سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند و نصب‌العین قرار دادن سه اصل عزت، حکمت و مصلحت، بازتعریف و بازتنظیم روابط با همسایگان را مد نظر قرار داد و نه در شعار بلکه در عمل نشان داد که مجدانه به دنبال تبدیل خلیج فارس به گرانیگاه سیاست همسایگی و صلح و ثبات در منطقه از راه تعامل و گفتگو بین دو ساحل این گستره آبی است.
حضار گرانقدر؛ یک ویژگی مهم که وجه شناسه امروز برای خلیج‌فارس به شمار می‌رود، روحیه مبارزاتی ساحل‌نشینان سلحشور آن است که اشغال و حضور بیگانگان را برنمی‌تابند. بخش اعظم نابسامانی‌های موجود در خلیج فارس به واسطه دخالت و حضور قدرت‌های خارجی در منطقه بوده که درک سطحی، برداشتی نادرست و منفعت محور از تحولات آن دارند. دخالت و نقش‌آفرینی کشورهای فرامنطقه‌ای نه تنها موجب ثبات و امنیت مردمان این دیار نشد، بلکه مسیر همکاریهای مسالمت‌آمیز را به مواجهه و واگرایی سوق داد.
در حالیکه آمریکا و غرب به دنبال فروش تسلیحات بیشتر و متنوع‌تر به کشورهای منطقه هستند، جمهوری اسلامی ایران با اتکاء به نفس، عقلانیت سیاسی، رفتار مسولانه و روابطی مودت‌آمیز به دنبال اتصال جنوب این پهنه تاریخی به آسیای میانه، قفقاز و دریای سیاه بوده تا منافع همه ملت‌های منطقه را مورد توجه قرار دهد. ایران، به عنوان یک کنشگر بزرگ و توانمند، با تکیه بر ظرفیت‌های عظیم خود و ایمان به توانمندی‌های نهفته در خلیج فارس و داشته‌های کشورهای این حوزه، برای کمک به پیشرفت و تعالی ملل مسلمان منطقه اطمینان کامل دارد. فراموش نکنیم ما با همه تمایزها و تفاوت‌های فرهنگی، زبانی، نژادی، مذهبی و فکری قرنهاست در کنار یکدیگر زیست مشترک داشته‌ایم و به یقین برای نسل‌های آینده نیز باید سرنوشتی مشترک توام با همزیستی مسالمت‌آمیز و همبستگی اجتماعی را به ودیعه بگذاریم.
اینک با درک و مطالعه این تجربه، جمهوری اسلامی ایران بر آن است تا در مشورت و همکاری با همسایگان خود یک الگوی بومی برای ثبات و امنیت منطقه استراتژیک غرب آسیا را پیشنهاد کند. در این خصوص وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آمادگی آن را دارد تا در همفکری و جلب نظرات سازنده مراکز مطالعاتی و اندیشمندان صاحب نام کشورهای منطقه، نگرش مفهومی مورد نظر را غنا بخشد.
امروز در حالی نام جاودان خلیج فارس را گرامی می‌داریم که تحولات مهمی در اطراف ما به ویژه در شامات که ارتباط تاریخی با خلیج فارس دارد در جریان است. قطعاً دفاع از فلسطین و فروکاستن از آتش افروزی رژیم صهیونیستی تاثیرات مثبتی در منطقه مهم و حساس خلیج فارس نیز خواهد داشت.
در مقام وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، امید آن دارم خلیج فارس همواره امن، با ثبات و پر رونق محیطی برای آرامش مردمان شمال و جنوبش باشد.
باور دارم این همایش با حضور و مشارکت فعالانه همه صاحب نظران و اندیشمندان و با ارائه بحث‌های مستدل و تبادل نظر همه جانبه به اهداف والای خود که همانا تقویت منافع ملی و هویت فرهنگی و تاریخی ایران و صیانت از آن است، دست خواهد یافت.
در پایان از همه دست اندرکاران این مراسم بخصوص محققان و اساتید گرانقدر که در پاسداشت این روز بزرگ همت گماشته‌اند سپاسگزاری می‌کنم.
حسین امیر عبداللهیان
وزیر امور خارجه
هیجان ستاره بایرن: چی بهتر از بازی با رئال!